"Εξασκήσου στο να μην κάνεις τίποτα, και όλα θα μπουν στη θέση τους." Lao Tzu
Πόσοι από εμάς δεν τεμπελιάζουν πότε πότε? Φυσικά, κάποιοι από εμάς τεμπελιάζουν περισσότερο από άλλους. Η μητέρα μου, που ήταν πάντα δουλευταρού, μου έλεγε καμιά φορά ότι βαριόταν, αλλά μετά έκανε τη δουλειά που είχε ούτως ή άλλως. Κι εγώ της έλεγα: “Μαμά, αυτό δεν είναι τεμπελιά! Είναι το αντίθετο της τεμπελιάς!”
Η τεμπελιά συχνά φαίνεται σαν κάτι κακό, αλλά διαφωνώ. Η τεμπελιά είναι εκπληκτικό πράγμα. Και να γιατί:
1. Τεμπελιά σημαίνει ότι το σώμα σου και το μυαλό σου είναι κουρασμένα και θέλουν να ξεκουραστούν. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι καλό είναι να ξεκουραστείς. Όταν αγνοείς τέτοια σημάδια, καταλήγεις να εξαντλείσαι. Άρα ξεκουράσου, και μην έχεις τύψεις!
2. Τεμπελιά σημαίνει ότι δε θέλεις να δουλέψεις πολύ σκληρά, κι αυτό συχνά καταλήγει στο να βρίσκεις τρόπους για να κάνεις λιγότερη δουλειά. Σχεδόν όλη η πρόοδος της τεχνολογίας βγαίνει από την τεμπελιά: οδηγούμε αυτοκίνητα αντί να περπατάμε γιατί βαριόμαστε να περπατήσουμε, χρησιμοποιούμε πλυντήρια γιατί βαριόμαστε να πλύνουμε στο χέρι, χρησιμοποιούμε κομπιούτερ γιατί είναι κουραστικό να γράφουμε με το χέρι. Βέβαια, το να βασιζόμαστε στις μηχανές δεν είναι ότι καλύτερο. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε την τεμπελιά για να βρούμε καλύτερους τρόπους να κάνουμε τα πράγματα.
3. Οι τεμπέληδες άνθρωποι δεν ξεκινούν πολέμους. Ποιος θέλει να τραβήξει όλα αυτά που χρειάζεται ένας πόλεμος? Η ειρήνη και η φιλία είναι πολύ πιο εύκολες.
Κάνε Λιγότερα: Από τα πάντα
Κάνε Λιγότερα σημαίνει όχι μόνο να είσαι παραγωγικός, αλλά πολλά περισσότερα. Στοχεύει στην καρδιά του πράγματος, ότι κι αν κάνουμε. Στοχεύει στην καρδιά της κοινωνίας μας. Το Κάνε Λιγότερα είναι ένα μανιφέστο για τη ζωή, που απλά έχει μόνο δύο λέξεις στον τίτλο.
Και να πως μπορεί το μανιφέστο αυτών των δύο λέξεων, αυτό το “Κάνε Λιγότερα”, να αλλάξει τα πάντα:
1. Κάνε λιγότερες αγορές. Αν ξοδεύεις λιγότερα, αγοράζεις λιγότερα, αποκτάς λιγότερα, τότε θα έχεις στην κατοχή σου λιγότερα, θα χρειάζεσαι λιγότερα, θα έχεις λιγότερο χρέος, θα είσαι σε καλύτερη οικονομική κατάσταση, θα έχεις λιγότερη σαβούρα, και θα έχεις περισσότερο χρόνο για πράγματα που είναι πραγματικά σημαντικά.
2. Να είσαι λιγότερο πολυάσχολος. Αντί να τρέχεις σαν τρελός κάνοντας πολλά μικρά πραγματάκια, χαλάρωσε τους ρυθμούς σου. Κάνε Λιγότερα. Ζήσε μια πιο ήρεμη ζωή, πιο γαλήνια. Αρκέσου στο να καθίσεις, και να μην κάνεις τίποτα. Χαλάρωσε λίγο. Χαμογέλασε και νιώσε ευχαριστημένος.
3. Κάνε λιγότερο κουμάντο. Αν είσαι σε θέση που έχεις εξουσία πάνω σε άλλους, είτε είσαι διευθυντής, είτε είσαι γονιός… όσο λιγότερο κουμάντο κάνεις, τόσο καλύτερα. Πολλοί άνθρωποι παρακάνουν κουμάντο στη δουλειά, ή σαν γονείς. Αυτό δίνει στους υπαλλήλους τους ή στα παιδιά τους αντίστοιχα, πολύ λίγη ελευθερία, πολύ μικρό περιθώριο για δημιουργία, για να μάθουν από τις δικές τους εμπειρίες, για να πετύχουν και να αποτύχουν. Όσο λιγότερα κάνεις εσύ, τόσο περισσότερο θα βρουν οι άλλοι τον τρόπο να κάνουν τα πράγματα. Κάνε μικρά πραγματάκια για να καθοδηγήσεις και να διδάξεις, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος, κάνε πίσω και άστους να βρουν το δρόμο μόνοι τους.
4. Να επικοινωνείς λιγότερο. Λιγότερες ομιλίες, λιγότερες φωνές, λιγότερες διαφωνίες, λιγότερα e-mails, μηνύματα, τηλεφωνήματα. Ενώ πιστεύω ότι η επικοινωνία είναι εξαιρετικά σημαντική, και θα έπρεπε να είναι το κλειδί σε κάθε σχέση, πιστεύω επίσης ότι το παρακάνουμε. Ειδικά όταν η επικοινωνία καταλήγει να είναι κυρίως φλυαρία, και η πραγματική ακρόαση στο τι έχει να πει ο άλλος είναι μηδαμινή. Όλο αυτό, είναι θόρυβος. Επέτρεψε στη σιωπή να μπει στη ζωή σου. Ας διεισδύσει στα μυαλά μας η ιδέα του να μην κάνουμε τίποτα, η απραγία. Όταν επικοινωνείς, φρόντισε να αξίζει, κάντο ειλικρινές, και περισσότερο απ’ το να μιλάς, άκου. Φρόντισε κάθε e-mail σου να αξίζει. Στείλε μηνύματα όταν είναι απαραίτητο. Ξόδεψε λιγότερο χρόνο στο τηλέφωνο, στο twitter, στο blackberry, στο i-phone, και περισσότερο χρόνο με ανθρώπους, περισσότερο χρόνο με τον εαυτό σου, περισσότερο χρόνο στο παρόν.
4. Να επικοινωνείς λιγότερο. Λιγότερες ομιλίες, λιγότερες φωνές, λιγότερες διαφωνίες, λιγότερα e-mails, μηνύματα, τηλεφωνήματα. Ενώ πιστεύω ότι η επικοινωνία είναι εξαιρετικά σημαντική, και θα έπρεπε να είναι το κλειδί σε κάθε σχέση, πιστεύω επίσης ότι το παρακάνουμε. Ειδικά όταν η επικοινωνία καταλήγει να είναι κυρίως φλυαρία, και η πραγματική ακρόαση στο τι έχει να πει ο άλλος είναι μηδαμινή. Όλο αυτό, είναι θόρυβος. Επέτρεψε στη σιωπή να μπει στη ζωή σου. Ας διεισδύσει στα μυαλά μας η ιδέα του να μην κάνουμε τίποτα, η απραγία. Όταν επικοινωνείς, φρόντισε να αξίζει, κάντο ειλικρινές, και περισσότερο απ’ το να μιλάς, άκου. Φρόντισε κάθε e-mail σου να αξίζει. Στείλε μηνύματα όταν είναι απαραίτητο. Ξόδεψε λιγότερο χρόνο στο τηλέφωνο, στο twitter, στο blackberry, στο i-phone, και περισσότερο χρόνο με ανθρώπους, περισσότερο χρόνο με τον εαυτό σου, περισσότερο χρόνο στο παρόν.
5. Να παραπονιέσαι και να κριτικάρεις λιγότερο. Δε θα αναλύσω το πόσο αυτά τα δύο πράγματα μπορεί να ρίξουν εσένα και τους γύρω σου… αλλά αντί γι’ αυτό θα πω ότι αν κάνεις λιγότερο από αυτά τα δύο πράγματα, η ζωή σου θα είναι καλύτερη. Και όλοι τα κάνουμε – παραδεχτείτε το! Εγώ τα κάνω, και προσπαθώ να τα κάνω λιγότερο. Αντί να παραπονιέσαι και να κριτικάρεις, δοκίμασε να έχεις περισσότερη καλοσύνη, συμπόνοια, κατανόηση, αποδοχή, αγάπη.
6. Να προγραμματίζεις λιγότερο, να ανησυχείς λιγότερο, και να σκέφτεσαι λιγότερο το μέλλον. Αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στη στιγμή. Ανησυχούμε υπερβολικά, και δε μας κάνει καλό. Σκεφτόμαστε πράγματα που δεν έχουν γίνει, αντί να σκεφτόμαστε τι συμβαίνει τώρα. Κι ενώ ο λίγος προγραμματισμός είναι απαραίτητος, ο πάρα πολύς είναι χάσιμο χρόνου – δεν υπάρχει περίπτωση να προβλέψεις το μέλλον. Είναι μάταιο να προσπαθείς να ελέγξεις κάθε μικρό πραγματάκι που πρόκειται να συμβεί. Μάθε να πηγαίνεις με το τώρα, ψάξε τις ευκαιρίες, βρες τον φυσικό τρόπο των πραγμάτων, και κάνε αυτό που χρειάζεται αυτή τη στιγμή. Δεν μπορείς να ελέγξεις τα αποτελέσματα, αλλά αν μάθεις να δουλεύεις πιο ελεύθερα (αντί να ακολουθείς αυστηρά τα πλάνα), θα μπορείς να έχεις καλά αποτελέσματα.
7. Να κρίνεις λιγότερο και να περιμένεις λιγότερα. Η αποδοχή είναι κάτι που προσπαθώ να μάθω να έχω περισσότερο. Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κρίνω λιγότερο, και να σταματήσω να έχω συγκεκριμένες προσδοκίες για όλα και όλους. Αν δεν έχεις προσδοκίες, και δεν κρίνεις τα πράγματα, τότε μπορείς να τα δεχτείς. Και η αποδοχή οδηγεί στη γαλήνη, οδηγεί στην ευτυχία. Άρα, όταν πιάνεις τον εαυτό σου να κρίνεις, σκέψου “Κρίνε λιγότερο”. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να προσδοκάς από κάποιον να είναι όπως θα ήθελες εσύ να είναι, σκέψου “Περίμενε λιγότερα”. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι δε θα σε απογοητεύσουν, γιατί θα μάθεις να τους αποδέχεσαι όπως είναι, και θα μάθεις ότι είναι ήδη τέλειοι, όπως είναι.
6. Να προγραμματίζεις λιγότερο, να ανησυχείς λιγότερο, και να σκέφτεσαι λιγότερο το μέλλον. Αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στη στιγμή. Ανησυχούμε υπερβολικά, και δε μας κάνει καλό. Σκεφτόμαστε πράγματα που δεν έχουν γίνει, αντί να σκεφτόμαστε τι συμβαίνει τώρα. Κι ενώ ο λίγος προγραμματισμός είναι απαραίτητος, ο πάρα πολύς είναι χάσιμο χρόνου – δεν υπάρχει περίπτωση να προβλέψεις το μέλλον. Είναι μάταιο να προσπαθείς να ελέγξεις κάθε μικρό πραγματάκι που πρόκειται να συμβεί. Μάθε να πηγαίνεις με το τώρα, ψάξε τις ευκαιρίες, βρες τον φυσικό τρόπο των πραγμάτων, και κάνε αυτό που χρειάζεται αυτή τη στιγμή. Δεν μπορείς να ελέγξεις τα αποτελέσματα, αλλά αν μάθεις να δουλεύεις πιο ελεύθερα (αντί να ακολουθείς αυστηρά τα πλάνα), θα μπορείς να έχεις καλά αποτελέσματα.
7. Να κρίνεις λιγότερο και να περιμένεις λιγότερα. Η αποδοχή είναι κάτι που προσπαθώ να μάθω να έχω περισσότερο. Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κρίνω λιγότερο, και να σταματήσω να έχω συγκεκριμένες προσδοκίες για όλα και όλους. Αν δεν έχεις προσδοκίες, και δεν κρίνεις τα πράγματα, τότε μπορείς να τα δεχτείς. Και η αποδοχή οδηγεί στη γαλήνη, οδηγεί στην ευτυχία. Άρα, όταν πιάνεις τον εαυτό σου να κρίνεις, σκέψου “Κρίνε λιγότερο”. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να προσδοκάς από κάποιον να είναι όπως θα ήθελες εσύ να είναι, σκέψου “Περίμενε λιγότερα”. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι δε θα σε απογοητεύσουν, γιατί θα μάθεις να τους αποδέχεσαι όπως είναι, και θα μάθεις ότι είναι ήδη τέλειοι, όπως είναι.
Αρκέσου σε αυτά που έχεις. Να χαίρεσαι που τα πράγματα είναι όπως είναι. Όταν συνειδητοποιήσεις ότι δε λείπει τίποτα, τότε όλος ο κόσμος σου ανήκει. Lao Tzu
Κάνε Λιγότερα: Η Απόλυτη Απλή Παραγωγικότητα
Μπορεί να φαίνεται παράδοξο το ότι να Κάνεις Λιγότερα μπορεί να σημαίνει ότι είσαι πιο παραγωγικός. Αν πεις βέβαια ότι “παραγωγικός” σημαίνει “κάνω περισσότερα”, τότε όχι, μην περιμένεις το Κάνε Λιγότερα να οδηγήσει σε τέτοιου είδους παραγωγικότητα.
Αν όμως αντίθετα προσδιορίσεις την παραγωγικότητα σαν έναν τρόπο να εκμεταλλευτείς τις πράξεις σου στο έπακρο, να είσαι δηλαδή όσο πιο αποτελεσματικός γίνεται στο διάστημα που δουλεύεις (ή κάνεις οτιδήποτε άλλο), τότε το Κάνε Λιγότερα είναι ο καλύτερος τρόπος να είσαι παραγωγικός.
Αναλογίσου το εξής: Μπορεί να δουλεύεις όλη μέρα σαν τρελός, και να μην έχεις καταφέρει και τίποτα ιδιαίτερο τελικά. Ή μπορεί να κάνεις μόνο ένα δύο πράγματα που θα πάρουν μία ώρα, αλλά αυτά να είναι οι ενέργειες κλειδιά που θα σε οδηγήσουν σε πραγματικό κατόρθωμα. Στο δεύτερο παράδειγμα, έκανες λιγότερα, αλλά στον χρόνο που ξόδεψες, είχαν μεγαλύτερη αξία.
Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός blogger: Μπορώ να γράφω μια ντουζίνα άρθρα που δε λένε και τίποτα ιδιαίτερο, και να μου πάρουν όλη μέρα… ή μπορώ να γράψω ένα άρθρο που επηρεάζει χιλιάδες κόσμο, που πραγματικά αγγίζει τις καρδιές των αναγνωστών μου, και μου παίρνει μιάμιση ώρα να το γράψω. Έκανα λιγότερα, αλλά φρόντισα τα λόγια μου και ο χρόνος μου να αξίζουν περισσότερο.
Αν είσαι τεμπέλης, όπως είμαι κι εγώ συχνά, τότε η επιλογή είναι απλή. Κάνε Λιγότερα.
Αλλά κάντο έξυπνα: Κάνε Λιγότερα, αλλά φρόντισε η κάθε ενέργεια να αξίζει. Στείλε λιγότερα e-mails, αλλά κάντα σημαντικά. Γράψε λιγότερες λέξεις, αλλά κάνε κάθε λέξη ουσιαστική. Πραγματικά, σκέψου τον αντίκτυπο που έχει κάθε σου ενέργεια, και δες αν μπορείς να περιορίσεις κάποιες ενέργειες. Δες αν μπορείς να πετύχεις να έχουν καλύτερο αντίκτυπο οι πράξεις σου, κάνοντας λιγότερα.
Αυτό δε σημαίνει λιγότερο = περισσότερο. Σημαίνει λιγότερο = καλύτερο.
Πώς να Κάνεις Λιγότερα
Αν συμφωνείς με το μανιφέστο “Κάνε Λιγότερα”, μπορεί να αναρωτηθείς: “Ωραία ακούγονται όλα αυτά, αλλά που οδεύω Κάνοντας Λιγότερα?” Είναι απλό:
1. Κάνε Λιγότερα. Ναι, πραγματικά είναι τόσο εύκολο. Κάνε Λιγότερα. Δες πόσα κάνεις συνήθως, και Κάνε Λιγότερα από αυτά. Αν είσαι έξυπνος, θα διαλέξεις να κάνεις τα πιο απαραίτητα. Είναι πιθανόν όμως και να μην το κάνεις, αλλά να διαλέξεις ότι είναι εύκολο, βολικό ή ευχάριστο. Δεν πειράζει, κάντο. Στο τέλος, θα πρέπει πιθανότατα να κάνεις και ότι είναι σημαντικό, γιατί θα πρέπει πιθανότατα να γίνει κάποια στιγμή. Ή μπορεί και να μην το κάνεις ούτε τότε, και να καταλήξεις να μην κάνεις τίποτα. Τότε είναι που θα σκεφτείς ότι δεν μπορεί – πρέπει να υπάρχει και καλύτερος τρόπος. Ή που θα πρέπει να γυρίσω πίσω στο να κάνω περισσότερα, ή που θα πρέπει να διαλέγω καλύτερα τι θα κάνω.
2. Στη συνέχεια, Κάνε Ακόμη Λιγότερα. Αν έκανες το πρώτο βήμα, και τώρα κάνεις λιγότερα απ’ όσα έκανες πριν, δώσε συγχαρητήρια στον εαυτό σου! Γιόρτασέ το πηγαίνοντας να πάρεις έναν υπνάκο. Κι όταν είσαι έτοιμος να ξαναρχίσεις, προσπάθησε να κάνεις ακόμη λιγότερα απ’ όσα έκανες στο Βήμα 1 πιο πάνω. Κόψε κάποιες από τις ενέργειές σου. Δες αν κάποια πράγματα τελικά δεν είναι και τόσο απαραίτητα όσο νόμιζες. Δώσε κάποια πράγματα σε άλλους, άλλα πράγματα αυτοματοποίησέ τα, άλλα καθυστέρησέ τα, και άλλα μην τα κάνεις – απλά τηλεφώνησε ή στείλε ένα e-mail και εξήγησε “Συγνώμη, αλλά τελικά δεν μπορώ να κάνω όσα είχα σχεδιάσει αρχικά”. Τώρα κάνεις λιγότερα από πριν!
Επανέλαβε τη διαδικασία. Συνέχισε να κάνεις λιγότερα, μέχρι να φτάσεις να μην κάνεις σχεδόν τίποτα. Όταν φτάσεις σε αυτό το σημείο, συγχαρητήρια! Όταν μπορείς να μην κάνεις τίποτα εντελώς, είναι σαν να έχεις φτάσει στον διαφωτισμό, και πραγματικά θα έπρεπε να διδάσκεις εσύ εμένα, παρά το αντίθετο.
Κάποιες ακόμη ιδέες που μπορείς να λάβεις υπόψη σου, όταν μαθαίνεις να Κάνεις Λιγότερα:
Πήγαινε, όπως πάνε τα πράγματα. Φαντάσου την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλεις για να κολυμπήσεις ένα ποτάμι αντίθετα προς τη ροή του, σε σχέση με το να πας με τα νερά του. Αν πας όπως πάνε τα πράγματα, αντί να πας αντίθετα, φυσιολογικά θα κάνεις λιγότερα, και με λιγότερη προσπάθεια.
Μην πιέζεις τα πράγματα. Ένα σύνηθες λάθος – το να πιέζουμε κάτι που δε θέλει να πιεστεί, το να πιέζουμε ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δε θέλουν να κάνουν. Πολλή προσπάθεια, πολλή ενέργεια, και χρόνος πάνε χαμένα. Αντί γι’ αυτό, βρες έναν πιο ομαλό τρόπο – σκέψου το νερό, που ρέει γύρω από τα πράγματα, ομαλά, αντί να προσπαθεί να πεταχτεί προς αυτά και να τα καταβρέξει. Βρες τα σημεία πίεσης. Στις πολεμικές τέχνες, αντί να χρησιμοποιείς το μέγιστο της δύναμής σου, είναι πιο σοφό να βρεις τα σημεία του σώματος που λιγότερη δύναμη μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίπτωση, είτε αυτή είναι να προκαλέσει πόνο, είτε να χάσει ο άλλος την ισορροπία του, είτε κάποια άλλη επίπτωση. Δε συνηγορώ στον πόνο βέβαια, αλλά η ιδέα των σημείων πίεσης είναι καλή. Αν μπορείς να βρεις τα μικρά σημεία που μία μικρή ενέργεια μπορεί να αλλάξει τα πάντα, τότε κατέχεις τέλεια τη φιλοσοφία του “Κάνε Λιγότερα”.
Άφησε τους άλλους να κάνουν πράγματα. Δώσε στους άλλους το περιθώριο και την ελευθερία να κινηθούν, να δημιουργήσουν, να επινοήσουν, να μάθουν, να δουλέψουν, μόνοι τους. Λιγότερος χρόνος, λιγότερη προσπάθεια και ενέργεια για να ελέγξεις άλλους, σημαίνει ότι κάνεις λιγότερα, αλλά αφήνεις τους άλλους να πράξουν οι ίδιοι. Σημαίνει να αφήσεις τον έλεγχο, αλλά αυτό είναι καλό. Οι άλλοι άνθρωποι έχουν κι εκείνοι δημιουργικότητα, φαντασία, προσήλωση, καλές ιδέες.
Άφησε τα πράγματα να συμβούν. Συχνά οι πράξεις μας μπερδεύονται με γεγονότα που θα συνέβαιναν και χωρίς τις πράξεις μας. Με άλλα λόγια, αν δεν κάναμε τίποτα εμείς, τα πράγματα θα γίνονταν χωρίς εμάς. Κάποιες φορές είναι καλύτερα να αφήσουμε τα πράγματα να συμβούν. Κάνε πίσω, μην κάνεις τίποτα, τα πράγματα θα συμβούν και χωρίς εμάς.
Αλλά κάντο έξυπνα: Κάνε Λιγότερα, αλλά φρόντισε η κάθε ενέργεια να αξίζει. Στείλε λιγότερα e-mails, αλλά κάντα σημαντικά. Γράψε λιγότερες λέξεις, αλλά κάνε κάθε λέξη ουσιαστική. Πραγματικά, σκέψου τον αντίκτυπο που έχει κάθε σου ενέργεια, και δες αν μπορείς να περιορίσεις κάποιες ενέργειες. Δες αν μπορείς να πετύχεις να έχουν καλύτερο αντίκτυπο οι πράξεις σου, κάνοντας λιγότερα.
Αυτό δε σημαίνει λιγότερο = περισσότερο. Σημαίνει λιγότερο = καλύτερο.
Πώς να Κάνεις Λιγότερα
Αν συμφωνείς με το μανιφέστο “Κάνε Λιγότερα”, μπορεί να αναρωτηθείς: “Ωραία ακούγονται όλα αυτά, αλλά που οδεύω Κάνοντας Λιγότερα?” Είναι απλό:
1. Κάνε Λιγότερα. Ναι, πραγματικά είναι τόσο εύκολο. Κάνε Λιγότερα. Δες πόσα κάνεις συνήθως, και Κάνε Λιγότερα από αυτά. Αν είσαι έξυπνος, θα διαλέξεις να κάνεις τα πιο απαραίτητα. Είναι πιθανόν όμως και να μην το κάνεις, αλλά να διαλέξεις ότι είναι εύκολο, βολικό ή ευχάριστο. Δεν πειράζει, κάντο. Στο τέλος, θα πρέπει πιθανότατα να κάνεις και ότι είναι σημαντικό, γιατί θα πρέπει πιθανότατα να γίνει κάποια στιγμή. Ή μπορεί και να μην το κάνεις ούτε τότε, και να καταλήξεις να μην κάνεις τίποτα. Τότε είναι που θα σκεφτείς ότι δεν μπορεί – πρέπει να υπάρχει και καλύτερος τρόπος. Ή που θα πρέπει να γυρίσω πίσω στο να κάνω περισσότερα, ή που θα πρέπει να διαλέγω καλύτερα τι θα κάνω.
2. Στη συνέχεια, Κάνε Ακόμη Λιγότερα. Αν έκανες το πρώτο βήμα, και τώρα κάνεις λιγότερα απ’ όσα έκανες πριν, δώσε συγχαρητήρια στον εαυτό σου! Γιόρτασέ το πηγαίνοντας να πάρεις έναν υπνάκο. Κι όταν είσαι έτοιμος να ξαναρχίσεις, προσπάθησε να κάνεις ακόμη λιγότερα απ’ όσα έκανες στο Βήμα 1 πιο πάνω. Κόψε κάποιες από τις ενέργειές σου. Δες αν κάποια πράγματα τελικά δεν είναι και τόσο απαραίτητα όσο νόμιζες. Δώσε κάποια πράγματα σε άλλους, άλλα πράγματα αυτοματοποίησέ τα, άλλα καθυστέρησέ τα, και άλλα μην τα κάνεις – απλά τηλεφώνησε ή στείλε ένα e-mail και εξήγησε “Συγνώμη, αλλά τελικά δεν μπορώ να κάνω όσα είχα σχεδιάσει αρχικά”. Τώρα κάνεις λιγότερα από πριν!
Επανέλαβε τη διαδικασία. Συνέχισε να κάνεις λιγότερα, μέχρι να φτάσεις να μην κάνεις σχεδόν τίποτα. Όταν φτάσεις σε αυτό το σημείο, συγχαρητήρια! Όταν μπορείς να μην κάνεις τίποτα εντελώς, είναι σαν να έχεις φτάσει στον διαφωτισμό, και πραγματικά θα έπρεπε να διδάσκεις εσύ εμένα, παρά το αντίθετο.
Κάποιες ακόμη ιδέες που μπορείς να λάβεις υπόψη σου, όταν μαθαίνεις να Κάνεις Λιγότερα:
Πήγαινε, όπως πάνε τα πράγματα. Φαντάσου την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλεις για να κολυμπήσεις ένα ποτάμι αντίθετα προς τη ροή του, σε σχέση με το να πας με τα νερά του. Αν πας όπως πάνε τα πράγματα, αντί να πας αντίθετα, φυσιολογικά θα κάνεις λιγότερα, και με λιγότερη προσπάθεια.
Μην πιέζεις τα πράγματα. Ένα σύνηθες λάθος – το να πιέζουμε κάτι που δε θέλει να πιεστεί, το να πιέζουμε ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δε θέλουν να κάνουν. Πολλή προσπάθεια, πολλή ενέργεια, και χρόνος πάνε χαμένα. Αντί γι’ αυτό, βρες έναν πιο ομαλό τρόπο – σκέψου το νερό, που ρέει γύρω από τα πράγματα, ομαλά, αντί να προσπαθεί να πεταχτεί προς αυτά και να τα καταβρέξει. Βρες τα σημεία πίεσης. Στις πολεμικές τέχνες, αντί να χρησιμοποιείς το μέγιστο της δύναμής σου, είναι πιο σοφό να βρεις τα σημεία του σώματος που λιγότερη δύναμη μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίπτωση, είτε αυτή είναι να προκαλέσει πόνο, είτε να χάσει ο άλλος την ισορροπία του, είτε κάποια άλλη επίπτωση. Δε συνηγορώ στον πόνο βέβαια, αλλά η ιδέα των σημείων πίεσης είναι καλή. Αν μπορείς να βρεις τα μικρά σημεία που μία μικρή ενέργεια μπορεί να αλλάξει τα πάντα, τότε κατέχεις τέλεια τη φιλοσοφία του “Κάνε Λιγότερα”.
Άφησε τους άλλους να κάνουν πράγματα. Δώσε στους άλλους το περιθώριο και την ελευθερία να κινηθούν, να δημιουργήσουν, να επινοήσουν, να μάθουν, να δουλέψουν, μόνοι τους. Λιγότερος χρόνος, λιγότερη προσπάθεια και ενέργεια για να ελέγξεις άλλους, σημαίνει ότι κάνεις λιγότερα, αλλά αφήνεις τους άλλους να πράξουν οι ίδιοι. Σημαίνει να αφήσεις τον έλεγχο, αλλά αυτό είναι καλό. Οι άλλοι άνθρωποι έχουν κι εκείνοι δημιουργικότητα, φαντασία, προσήλωση, καλές ιδέες.
Άφησε τα πράγματα να συμβούν. Συχνά οι πράξεις μας μπερδεύονται με γεγονότα που θα συνέβαιναν και χωρίς τις πράξεις μας. Με άλλα λόγια, αν δεν κάναμε τίποτα εμείς, τα πράγματα θα γίνονταν χωρίς εμάς. Κάποιες φορές είναι καλύτερα να αφήσουμε τα πράγματα να συμβούν. Κάνε πίσω, μην κάνεις τίποτα, τα πράγματα θα συμβούν και χωρίς εμάς.
Μην κάνεις τίποτα να εμποδίσεις την αβίαστη ροή των πραγμάτων. Lao Tzu
Συντάκτης Leo Babauta
